Tết Hạ Nguyên là một trong những ngày Tết đặc biệt với người dân Việt Nam, nhất là ở vùng phát triển nông nghiệp lúa nước. Vậy Tết Hạ Nguyên là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên như thế nào?
Tết Hạ Nguyên là gì?
Tết Hạ Nguyên là ngày lễ diễn ra vào rằm tháng Mười (15/10) Âm lịch hằng năm. Vào dịp lễ này, người dân sẽ sửa soạn các mâm cơm cúng bàn thờ tổ tiên, các vị thần linh đã phù hợp cho mùa màng bội thu và cầu phúc cho gia đình. Ở một số nơi khác, ngày Tết Hạ Nguyên được xem là ngày cúng bái để cầu siêu cho linh hồn người thân đã khuất.
Lễ Hạ Nguyên còn được biết đến các tên gọi khác như Tết Cơm mới hay lễ Mừng lúa mới. Dù được biết đến với tên gọi nào thì đều thể hiện sự kỳ vọng cho vụ mùa thuận lợi của người dân.
Theo tập tục của người Việt, một năm sẽ mừng ba ngày rằm lớn. Tết Thượng Nguyên nhằm ngày rằm tháng 1 Âm lịch, Tết Trung Nguyên nhằm ngày rằm tháng 7 Âm lịch (Lễ Vu lan), Tết Trung Thu nhằm ngày rằm tháng 8 Âm lịch và Tết Hạ Nguyên diễn ra trong rằm tháng 10 Âm lịch.
Vào mỗi dịp Tết diễn ra, bên cạnh bày biện những mâm cỗ để cúng bái cho tổ tiên, thần Tam Bảo, nhiều gia đình sẽ đi lễ chùa để tạ ơn và cầu phúc. Đặc biệt, vào ngày này bạn có thể mang biếu cho mẹ lúa gạo mới để thể hiện sự hiếu thảo và cầu chúc bình an.
Nguồn gốc Tết Hạ Nguyên
Nguồn gốc của Lễ Hạ Nguyên bắt nguồn từ việc người dân có thói quen cúng bái mỗi khi xong mùa vụ. Cứ mỗi cuối vụ mùa tháng 8, người dân sau khi được gạo thóc đủ đầy, mưa thuận gió hòa sẽ nấu mâm cơm thịnh soạn để cúng cho tổ tiên chư thần và những người thân đã khuất.
Thói quen này được duy trì theo thời gian dần trở thành một ngày lễ đặc biệt quan trọng với nông dân nói riêng và người dân Việt Nam nói chung. Theo đấy, cứ mỗi dịp rằm tháng Mười âm lịch đến thì nhà nhà đều tất bật chuẩn bị mâm cơm cúng thịnh soạn.
Ý nghĩa Tết Hạ Nguyên là gì?
Mỗi năm tại Việt Nam có rất nhiều lễ hội khác nhau. Mỗi sự kiện lại mang đến những ý nghĩa rất riêng không thể thay thế Tết Hạ Nguyên cũng không ngoại lệ. Dưới đây là những ý nghĩa sâu sắc từ ngày lễ Hạ Nguyên:
Cầu an, cầu siêu cho thân nhân
Nhân ngày lễ Hạ Nguyên, nhiều gia đình sẽ tổ chức cúng cầu siêu cho thân nhân đã khuất. Họ tin rằng việc làm này sẽ giúp cho người mất được lên thiên đường hoặc sớm siêu thoát, luân hồi chuyển thế.
Sau khi lễ Phật xong, nhiều nhà còn thăm viếng thân nhân đã khuất được gửi tro cốt tại chùa và cầu siêu cho họ.
Tưởng nhớ công ơn của chư Phật và tổ tiên
Tưởng nhớ công ơn tổ tiên, chư vị Phật Tổ, Bồ Tát chính là nguyên nhân khởi phát cho ngày lễ Hạ Nguyên được hình thành. Sau bao nhiêu thời gian, ý nghĩa này vẫn được duy trì và hiện thực hóa tại nhiều gia đình.
Vào ngày này, bạn có thể cùng gia đình hay những người thân yêu đi chùa để tạ ơn thần linh và cầu phúc. Có thể nói nếu nhiều quốc gia phương Tây có Lễ Tạ ơn thì Tết Nguyên của Việt Nam có ý nghĩa gần tương tự.
Hướng con người đến điều thiện
Vào ngày lễ Hạ Nguyên, các gia đình sẽ tổ chức cũng vái tổ tiên, chư Thần, chư Phật. Đặc biệt, các Phật Tử, sẽ tưởng nhớ và bày tỏ lòng thành kính đối với công ơn của đức Phật, Bồ Tát trong việc tạo ra, giữ gìn và phát huy tính hướng thiện, trừ ác và nhớ ơn tổ tiên.
Lễ cúng Tết Hạ Nguyên thường diễn ra ở chùa để mọi người noi gương đức Phật. Thông qua tết Hạ Nguyên, mọi người còn tự nguyện sống hướng thiện bởi đối với con người, không việc gì tốt đẹp hơn là hướng thiện, sống tốt đời đẹp đạo.
Tiếng Việt 
English